Geheugenverlies, ook wel amnesie genoemd, is de verzamelnaam van allerlei stoornissen rondom het geheugen. Geheugenverlies kan verschillende oorzaken hebben. Zo kan men bijvoorbeeld tijdelijk geheugenverlies oplopen na een val van een paard. Men kan echter ook blijvend geheugenverlies oplopen na een hersentrauma. Bepaalde geneesmiddelen en alcoholmisbruik kunnen ook tot geheugenverlies leiden. In bijzondere gevallen kan zelfs psychische stress geheugenverlies veroorzaken.
Er zijn twee typen geheugenverlies te onderscheiden wat betreft de aard van het geheugenverlies. Wanneer men gebeurtenissen vóór een trauma niet meer kan herinneren spreekt men van retrograde amnesie. Mensen met retrograde amnesie kunnen echter wel weer een ‘nieuw geheugen’ creëren. Mensen met anterograde amnesie kunnen zich echter niets van voor het trauma herinneren, maar kunnen ook geen nieuw geheugen opbouwen.
Geheugenverlies kan ook gepaard gaan met bepaalde lichamelijke en psychische aandoeningen. Mensen die dementeren hebben dikwijls last van geheugenverlies, waarbij in het begin met name het korte termijn geheugen achteruit gaat. Het syndroom van Korsakov, een aandoening die het gevolg is van excessief alcoholgebruik, wordt gekenmerkt door problemen met het korte termijn geheugen. Het is mogelijk dat men selectief geheugenverlies heeft voor bepaalde gebeurtenissen, zoals een seksueel misbruik in de jeugd. Het geheugenverlies kan dan functioneren als een zogenaamd afweermechanisme waarbij de geest beschermd wordt tegen de ernst van de gebeurtenis. Het lange termijn geheugen is over het algemeen robuuster en minder en minder snel onderhevig aan vergeten.
Sommige therapeuten beweren dat je verloren herinneringen weer in het bewuste kan halen met behulp van hypnose. Onder hypnose gaat men dan terug naar een bepaalde gebeurtenis welke vervolgens weer herinnerd wordt.